Hormony to potężna moc, moim zdaniem ich siła jest tak duża, że potrafi z nami zrobić wszystko na co ma ochotę…z radosnej dziewczyny zrobić płaczliwą marudę, z chudej grubą, ze zdrowej chorą itd. Cały nasz metabolizm działa w oparciu o różne hormony i równowaga pomiędzy nimi jest determinującym wyznacznikiem jak będą pracować poszczególne organy. Gdy zaburzamy pracę hormonów to jakiś organ będzie musiał pracować mniej lub więcej aby wciąż utrzymać równowagę.

 

Jest wiele czynników, które mogą zakłócić pracę hormonów. Przez zakłócenie pracy możemy rozumieć po prostu nieudana komunikację .Może to być zakłócenie w zakresie ilości receptorów hormonalnych w ciele czy zmiana ilości/szybkości wydzielanych hormonów. Często czynniki blokują wydzielanie hormonu całkowicie poprzez 'zajęcie’ receptora lub udają hormon, co daje takie same  konsekwencje jak w przypadku wydzielenia prawdziwego.

Poniżej krótko lista czynników, które są obecne w naszym codziennym życiu i mieszają w hormonach (nie są to wszystkie możliwe, pełna lista jest ogromna):

Biosfenol A, bo tak rozwija się ten skrót to organiczny związek chemiczny z grupy fenoli. Stosowany jest produkcji tworzyw sztucznych, poliestrów, polieterów, żywic i kilku innych. W praktyce możemy go znaleźć w plastyku (pojemniki, butelki), puszkach, kosmetykach (jako przeciwutleniacz) czy nawet na paragonach z kas fiskalnych (zawarty jest w tuszu/papierze). Przymierzam się od kilku miesięcy do napisania więcej na temat BPA, ale dojrzewanie do tego tematu trochę mi zajmuje czasu i to głownie dlatego, ze początkowo zlekceważyłam kwestie szkodliwości BPA. Niestety nauka nie ma już wątpliwości, że wystawianie się na działanie BPA jest destrukcyjne. 

BPA uważany jest za ksenoestrogen (nie wiem czy to dobre tłumaczenie – ang, xenoestrogen) czyli substancję 'udającą’ estrogen, co może prowadzić do zaburzeń hormonalnych np. dominacji estrogenowej, przedwczesnego dojrzewania u dziewczynek, rozwoju nowotworu piersi czy przerostu prostaty. Ponadto BPA zmniejsza poziom cukru we krwi i gwałtownie podwyższa poziom insuliny w ciągu kilkudziesięciu minut od ekspozycji. Po 4 dniach potrafi wzmożyć produkcję insuliny z trzustki przyczyniając się do rozwoju insulinooporności.

Działają dwojako. Odpowiednie mogą przyczynić się do zmniejszenia kortyzolu przez wydzielenie endorfin czy tez pobudzić hormon wzrostu, DHEA, testosteron i tyrozynę. Niewłaściwe (zwłaszcza te wprowadzające w stan chronicznego stresu) zaburzają równowagę między kortyzolem a DHEA i wpływają pośrednio na hormony takie jak adrenalina, insulina, aldosteron czy hormony płciowe.

Często są to nierozpoznawalne substancje chemiczne, które organizm nie jest w stanie zaklasyfikować jako jedzenie i które powodują zmiany w wydzielaniu naszych hormonów. Również pestycydy, które i zwierzęta i ludzie gromadzą w tkance tłuszczowej (przyczyniają się do insulinooporności) czy też sztuczne hormony podawane zwierzętom zaburzają nasz system endokrynologiczny.
Do tej kategorii należą też metale ciężkie, których lista jest ogromna i praktycznie nikt z nas nie jest w stanie uniknąć ich negatywnego wpływu. Zwłaszcza niebezpieczne są substancje, które naśladują działanie hormonów. Groźne są też leki, chociażby przykładowe tabletki antykoncepcyjne. Jak dowodzą badania hormony możemy znaleźć w bieżącej wodzie, co nie jest zaskakujące gdy pomyślimy, że przecież taka kobieta przyjmująca pigułkę wprowadza hormony do obiegu poprzez wizytę w toalecie i później one po prostu kursują w przyrodzie (woda, gleba, rośliny, zwierzęta).

Gdy mowa o stylu życia trzeba jeszcze do listy dodać parabeny i flatany.
Oba są chętnie używane przez producentów kosmetyków takich jak balsamy,
kremy, szampony, odżywki, dezodoranty, perfumy, mydła czy produkty do
makijażu. Flatany powiązane są z wcześniejszą menopauzą (1) i negatywnie wpływają na płodność kobiety.
Dietetycznie podchodząc do tematu soja wydaje mi się bardzo problematyczna
dla układu hormonalnego. Zawiera fitoestrogeny, czyli roślinne
estrogeny, które zachowują się jak naturalne hormony w naszym ciele. 
Badania wskazują, że produkty sojowe mogą być problematyczne dla dzieci,
kobiet w ciąży i większości osób z nierównowaga hormonalną. Mimo, że estrogeny
roślinne mają swoje plusy to warto pamiętać, że wpływają na nasz układ
endokrynologiczny i wg badań np. przyczyniają się do rozwoju raka piersi czy obniżanie
ilości testosteronu u mężczyzn

Z czynników, na które jesteśmy narażeni w naszym nowoczesnym świecie
należy jeszcze zwrócić uwagę na sztuczne światło (1,2,3,). Kiedyś nasz system
hormonalny współpracował z porami dnia oraz dobowym rytmem. Wstawaliśmy i nasz kortyzol był
na wysokim poziome, a melatonina na niskim…kładliśmy się spać gdy
kortyzol był nisko, a melatonina wysoko. Obecnie przez wiecznie obecne światło (i lampy, i komputer czy telefon) poziom melatoniny spada. A
melatonina odpowiada nie tylko za sen, ale również pomaga kontrolować
poziom estrogenu, co powoduje jego wzrost zwiększa ryzyko chociażby nowotworów związanych z przewagą estrogenową. Mówi się również o takich
skutkach sztucznego światła jak otyłość czy depresja.

Pisałam już niejednokrotnie jak bardzo destrukcyjny jest dla naszego organizmu chroniczny stan stresu (1,2,3,4), Potrafi dokonać takiej destrukcji, jakiej nie jest w stanie uczynić nawet najgorsza dieta czy siedzący tryb życia. Podobnie brak snu. Oba czynniki doprowadzają, do sytuacji, że nasz system hormonalny zostaje rozregulowany.  Ktoś kiedyś stwierdził, że w takiej sytuacji nasz organizm czuje się jakby był jednocześnie stary i chory na cukrzycę.

Co warto zrobić?
Z pewnością nie jesteśmy w stanie uniknąć wszystkich potencjalnych czynników wpływających negatywnie na pracę naszych hormonów. Warto jednak mieć na uwadze kilka kwestii. To co moim zdaniem jest ważne to zmniejszenie ekspozycji na estrogeny.  Wystarczy unikanie nadmiaru roślinnych estrogenów w  żywności, pożegnanie się z plastykiem (a już pod żadnym pozorem nie powinno się odgrzewać w nim jedzenia) i zwrócenie uwagi na to co nakładamy na skórę. Podobno Amerykanki nakładają na siebie wraz z kosmetykami ponad 2kg szkodliwych substancji rocznie.

Unikałabym też nadmiaru światła w godzinach wieczornych oraz zawsze polecam zainstalowanie chociażby F.lux na komputerze. Problematyczne bardziej niż jesteśmy świadomi są metale ciężkie, więc zarówno unikanie ekspozycji jak i troska o detoks organizmu mogą być bardzo determinujące dla zdrowa.
Oczywiście konsekwencje ekspozycji na wszystkie te czynniki zalezą od naszego stanu zdrowia, indywidualnych predyspozycji jak i dawki czynnika. Niestety są historie zaburzeń hormonalnych, w których patologii nie występowała duża dawka czynnika, np. u mężczyzn wywołanych aluminium znajdującym się w dezodorantach lub u kobiet na skutek używania nieodpowiednich kosmetyków. Podobne historie często dotyczą osób przeładowanych metalami ciężkimi (wystarczy konsekwentna ekspozycja nawet na mała dawkę). 

Osobiście nie podchodzę do tematu restrykcyjnie i zwracam bardzo dużej uwagi na wszystkie te czynniki, ale mam wrażenie, że to zgubna postawa. Być może za jakiś czas okaże się, jak w przypadku BPA, PCV czy gum turbo, że lepiej było dmuchać na zimne.

Więcej o tym co i jak zaburza system endokrynologiczny chociażby na tej stronie, ale ostrzegam…jest tego multum. Cóż…koszt jaki płacimy za życie w 21 wieku 🙂