Stres
to temat, który poruszam dość często ze względu na jego destrukcyjny
wpływ na cały organizm.
Nikt nie kojarzy potrzeby picia kawy, spadków energii czy ochoty na coś
słodkiego ze stresem. Podobnie nie zdajemy sobie sprawy jak negatywny
wpływ na nasz organizm ma dieta czy środowisko. To wszystko to stresory, które w jakiś sposób zaburzają równowagę układu nerwowego.

System współczulny odpowiedzialny jest za odpowiedź naszego
organizmu na szeroko rozumiany stres. To on sprawia, że w sytuacji
stresowej podnosi się tętno oraz ciśnienie, zwalania trawienie, uspokaja
pęcherz, źrenice się rozszerzają, nasza uwaga oraz czujność rośnie i
nagle mamy dużo energii. Wszystko to ma miejsce aby człowiek mógł stawić
czoła sytuacji, którą organizm rozpoznał jako niebezpieczną.

System przywspółczulny jest przeciwstawnym systemem. Gdy
stresująca sytuacja dobiega końca, wkracza do akcji i pozwala na
zmniejszenie tętna oraz ciśnienia krwi, zwęża źrenice, stymuluje
trawienie, uspokaja i wprowadza nas w stan odpoczynku.

Jak powstaje rozregulowanie układu nerwowego?
W zdrowym ciele system współczulny oraz przywspółczulny pozostają w
równowadze, co oznacza że układ współczulny zapewnia nam odpowiednia
reakcję w chwili stresu, a układ przywspółczulny pozwala nam wrócić do
normalnego spokojnego stanu. Problem zaczyna się gdy systemy te
przestają pracować w harmonii. Najczęściej oznacza to przewagę systemu
współczulnego przy małej lub zupełnym braku reakcji ze strony układu
przywspółczulnego.
W praktyce jest to równoznaczne z sytuacją, w której organizm jest w
stanie stresu cały czas, nawet gdy stresor realnie już nie istnieje.
Taki chroniczny stan stresu jest powodem wielu poważnych dolegliwości
zdrowotnych, o czym napiszę w kolejnych postach.

Dlaczego system współczulny przestaje reagować?
Naturalnym stanem człowieka powinien być spokojny i zrelaksowany tryb.Dlatego, że nasz organizm ewolucyjnie został przystosowany do krótkich czasowo stresowych sytuacji, od których zależało nasze przetrwanie jako gatunku. Być może była to ucieczka przed drapieżnikiem czy polowanie na zwierzę…ale z pewnością nasi przodkowie nie musieli na co dzień zmagaćsię z problemami, których doświadczamy w dzisiejszym świecie.

Nadmiar takiego chronicznego stresu sprawia, że ciągle jesteśmy w stanie
współczulnym, czyli nasz organizm zachowuje się dokładnie tak jakby był
w środku walki o swoje życie. Nasza świadomość podpowiada, że nie ma
już zagrożenia i wydaje nam się, że wszystko jest w porządku, ale
reakcje organizmu są wciąż takie jak były w stanie stresu. Dzieje się
tak dlatego, że ciało nie rozpoznaje źródła stresu. Dla nas to może być
zakorkowana ulica lub zwykła kłótnia z kimś bliskim, dla organizmu jest
to traktowane podobnie np. ucieczki przed drapieżnikiem 🙂 To powoduje
mocne spustoszenie organizmu poprzez nadmierną stymulację systemu
nerwowego.

Często nie zdajemy sobie sprawy czym tak naprawdę jest stres i
rozpoznajemy tylko jego emocjonalny aspekt. Tak naprawdę stresorów w
naszym życiu jest dużo więcej niż myślimy i każdy z nich może się
przyczynić do zaburzeń pracy układu nerwowego, w przypadku
konsekwentnego występowania lub gdy nałoży się klika stresorów w jednym
czasie.

Literatura wyróżnia 12 typów stresu:

• emocjonalny – najbardziej nam znany i rozpoznawany, to może być rozwód, problemy finansowe, utrata pracy itd.
• poznawczy – związany z nadmiernymi wymaganiami wobec własnej osoby i
  życia, również z realizacja oczekiwań innych osób, to też pesymizm i
  dramatyczne podejście do zdarzeń życiowych
• odczuwalny– przewlekły ból, hałas, nadmierna fizyczna stymulacja
• metaboliczny – kłopoty z poziomem cukru lub ciśnieniem, nadmiar ćwiczeń, zaburzona równowaga PH w organizmie
• toksyczny – związany z toksynami występującymi w środowisku np.
  metalami ciężkimi, zanieczyszczeniem wody i powietrza, chemią w jedzeniu
  oraz kosmetykach czy środkach czystości
• odpornościowy – alergie i nietolerancje pokarmowe, choroby autoimmunologiczne, chroniczny stan zapalny
• endokrynologiczny – związany z hormonami i neuroprzekaźnikami,
  nierównowaga hormonalna, menopauza, insulinooporność, niedobory
  neuroprzekaźników
• życiowy – duchowy odnoszący się do braku celu w życiu, brak postawy, emocji, miłości, utrata lub brak własnej osobowości
• infekcyjny – wirusy, bakterie, pasożyty, grzyby
• tlenowy – związany z żyłami i tętnicami, brak świeżego powietrza, problemy z oddychaniem w czasie snu
• energetyczny – pole elektromagnetyczne wywołane telefonami komórkowymi, sprzętem itd.
• strukturalny – problemy z prawidłową postawą, urazy fizyczne, dolegliwości związane z kręgosłupem.

Problemy z nadnerczami zaczynają się niewinnie. Typowymi objawami są: zmęczenie,
potrzeba kawa, słone zachcianki,niski poziom cukru we krwi, niskie
ciśnienie krwi, zawroty głowy podczas wstawania, ból mięśni lub stawów,
częste infekcje, alergie, nieregularne cykle, brak libido, bóle głowy,
sucha skóra, przyspieszone bicie serca, brak tolerancji na zimno.

To często stan gdzie zapotrzebowanie na kortyzol jest większe. Gdy stres
nie mija i organizm potrzebuje coraz więcej kortyzolu następuje mała
kradzież budulca. Hormony są tworzone z cząsteczki cholesterolu. Dokładniej prekursorem wielu hormonów jest tworzony z niego pregnenolon.
Takimi hormonami są aldosteron, estrogen, testosteron, progesteron, dhea czy hormony tarczycy. Gdy w chwili takiego chronicznego stresu
potrzeba dużo kortyzolu cały budulec zostaje poświęcony na tą produkcję. Powoduje to, że pozostałe hormony nie mają już jak zostać utworzone i
ich poziom jest niski. Niski poziom np. aldosteronu powoduje zaburzenie
równowagi potas-sód oraz zatrzymywanie wody w organizmie, niskie hormony
płciowe wpływają na rozregulowanie cyklu i brak libido itd.

Praktycznie cały nasz organizm może zostać wybity z równowagi poprzez
stres, działa to jak efekt domino. Zresztą jak popatrzymy na to z
ewolucyjnego punktu widzenia, ma to sens. Po co komuś sprawny układ
trawienny czy płodność gdy goni nas drapieżnik i walczymy o przetrwanie?
Jedyne co nam potrzebne to zapas energii i stan gotowości.

Skąd wiedzieć czy masz problem?
Warto podkreślić, że problemy z zmęczeniem nadnerczy częściej dotyczą
kobiet. Nasz system hormonalny jest dużo bardziej wrażliwy i
skomplikowany niż system męski. Niewiele z Was zdaje sobie sprawę jak
bardzo powszechna jest ta przypadłość. Szacuje się, że lekkie zmęczenie
nadnerczy dotyczy ok. 80-90% społeczeństwa. Kawa na pobudzenie? Spadki
energii? Siedzenie do 2 w nocy? To właśnie początki. Objawy możemy
podzielić ze względu na aktywność nadnerczy:

Zmęczenie nadnerczy/wyczerpanie nadnerczy nie jest uznawane za jednostkę medyczną w naszym
kraju. Co oznacza, że osoba z ww objawami , udając się do lekarza
przeważnie wyjdzie bez diagnozy lub z receptą na leki przeciwdepresyjne
czy przeciwbólowe.

kliknij w link

Jaki wpływ ma kortyzol na redukcję tkanki tłuszczowej?
Za wysoki poziom kortyzolu
i również za niski mogą spowodować, że osoba będzie miała problem z
redukcją tkanki tłuszczowej. Wysoki poziom tego hormonu powoduje
podniesiony poziom glukozy we krwi, który wpływa na hormony tarczycy i
daje odpowiedź zapalną ze strony układu immunologicznego. Co z kolei
może prowadzić do konsekwencji w postaci zachwianej równowagi w
jelitach, a nawet nieszczelnej śluzówki i nietolerancji pokarmowych.

Niski poziom kortyzolu
z kolei często wiąże się z niskim poziomem glukozy we krwi, który jest
sygnałem dla organizmu do zaprzestania wydzielania kortyzolu. O ile nie
chcemy mieć wysokiego poziomu kortyzolu to za niski poziom również jest
niebezpieczny. Jest to hormon niezbędny chociażby do regeneracji czy
prawidłowego wydzielania innych hormonów np. melatoniny.

Jak wspomniałam w poprzednim poście kortyzol powoduje, że zmniejszona jest produkcja i konwersja hormonów tarczycy,
co może dawać objawy niedoczynności tarczycy, a w tym zwolnione tempo
metabolizmu. Zwolniony metabolizm = wolniejsza redukcja. Zmniejsza się również zdolność organizmu do wykorzystywania insuliny, a same skoki poziomu glukozy wywołane wzrostem kortyzolu niosą za sobą skoki insuliny, co w konsekwencji może prowadzić do insulinooporności.Insulinooporność = brak redukcji. Ponadto zaburzona zostaje równowaga kortyzol -DHEA.

Podobny mechanizm dotyczy zmniejszenia zdolności organizmu do wykorzystywania leptyny,
czyli hormonu odpowiedzialnego za sygnalizację głodu i sytości. Czyli
gdy mamy wysoki poziom stresu jemy więcej niż potrzebujemy i mamy
problem aby rozpoznać kiedy tak naprawdę jesteśmy głodni i kiedy
przestać jeść.

Kortyzol ma również negatywny wpływ na pracę naszego układu pokarmowego. Zmniejsza zdolność wątroby do detoksu,
co może powodować, np. sytuację, w której hormony nie są wydalane
poprawnie i krążą w naszym krwiobiegu powodując zaburzenie równowagi
hormonalnej i zwiększenie tkanki tłuszczowej. W stresie zmniejszone jest również wydzielanie kwasu żołądkowego
niezbędnego do prawidłowego wydzielania żółci, enzymów trawiennych
czyli prawidłowego trawienia, wchłaniania substancji odżywczych i
zachowania równowagi flory bakteryjnej w jelitach. A chore jelita powodują nadwagę.

Również nasz system odpornościowy cierpi, bo kortyzol hamuje prawidłowe reakcje układu immunologicznego.

Symptomy związane z chronicznie za wysokim poziomem kortyzolu takie jak: bezsenność, brak energii, wzmożony apetyt, wahania poziomu cukru,
niedobory substancji odżywczych, zmęczenie, brak regeneracji czy
zaburzona równowaga hormonalna są istotnymi czynnikami w blokowaniu
możliwości utraty tkanki tłuszczowej.

Co można zrobić?
Radzenie sobie ze stresem wymaga bardzo indywidualnego podejścia w
każdym przypadku. Istotne jest aby wszystkie stresory były rozpoznane i
na tej podstawie odpowiednie działania moją zostać podjęte. Jest to
bardzo kompleksowe podejście, które nie tylko ma za zadanie bezpośrednią
redukcję przyczyn stresu, ale również szereg technik oraz zmian w
sposobie życia, które pobudzą układ przywspółczulny do aktywności.

Podstawowym krokiem jest identyfikacja stresorów w naszym życiu. Pomocna
może być lista potencjalnych źródeł stresu, która znajduje się w
pierwszym poście na ten temat. Ponieważ stres może być zarówno
emocjonalny jak i fizyczny, każdy stresor wymaga zaadresowania w
odpowiedni sposób. Inne metody będą dostępne dla osoby, która ma
niewłaściwą dietę, inne dla kogoś kto jest narażony na toksyny i jeszcze
inne dla np. przepracowanych i psychicznie zmęczonych ludzi.

– dużo odpoczynku każdego dnia co oznacza w praktyce: odpowiednią ilość snu i przestrzeganie pory snu (22-23 wieczorem)

– lekka aktywność fizyczna: spacery, zabawa, gry

– intensywne ćwiczenia są zakazane, powodują odpowiedź systemu
endokrynologicznego, która dodatkowo obciąża układ przywspółczulny
(interwały, ćwiczenia siłowe, HIITy)

– joga, medytacja, ćwiczenia relaksacyjne

– lista wdzięczności (kilka rzeczy każdego dnia za jakie jesteśmy wdzięczni)

– unikanie toksyn środowiskowych (chemia w środkach czystości czy
produktach do higieny, plastykowe opakowania, pestycydy, środki
owadobójcze)

– redukcja sytuacji, które mogą nas zbytnio emocjonować (również tych pozytywnych)

– unikanie osób, które nie wpływają na nas pozytywnie

– śmiech

– masaż, akupresura, akupunktura

– unikanie nadmiernego spożycia cukru

– eliminacja olejów roślinnych oraz utwradzanych tłuszczy roślinnych

– mała podaż skrobii (zboża, ziemniaki, warzywa straczkowe), która
poprzez odpowiedź insuliny wpływa na odpowiedź układu współczulnego

– unikanie sztucznych dodatków (słodzików, wzmaczniaczy smaku i zapachu, konserwantów, barwników)

– odstawienie używek (nikotyna, kawa, alkohol)

– regularne posiłki (krótkie przerwy między posiłkami)

– obecność tłuszczy, zwłaszcza kwasów tłuszczowych Omega3 w diecie

– warzywa i owoce w nieograniczonej ilości (za wyjątkiem skrobiowych)

– włączenie do diety sfermentowanych produktów (kiszone ogórki i kapusta, kefir)

– unikanie diet nieskoenergetycznych, niskotłuszczowych i niskowęglwoodanowych

– troska o zdrowe jelita, wyregulowanie procesów trawiennych, zwrócenie uwagi na nietolerancje pokarmowe

(Osoby z zaburzonym na skutek stresu układem nerwowym mają sporo
niedoborów witamin i minerałów, dlatego suplementacja powinna być opcją
do rozpatrzenia)

– witamina C (w stresie zapotrzebowanie mocno rośnie – min 2-3g dziennie)

– cynk, wit B-complex i dodatkowo B5 oraz B6

– magnez

– Omega3

– zioła: melisa, rumianek, mięta, koszyczek chmielu, walerian, lawenda, głóg, gotowe mieszanki

– adaptogeny: rhodiola, ashwagandha, holy basil, gotu kola, żeńszeń, suma, korzeń lukrecji, reishi, schisandra

Co istotne to systematyczność i konsekwencja w zarządzaniu stresem. Nie
wsytarczy tydzień pomedytować i połknąć kilka leków. Pewne zmiany w
mózgu i odpowiedzi ze strony neurotransmitorów oraz układu hormonalnego
wymagają odpowiedniej ilości czasu, aby na nowo wydeptać sobie
prawidłówe ścieżki. Ludzie z poważną dysregulacją układu nerwowego muszą
stsoować się do powyższych zaleceń nawet 2-3 lata. Wszystko zależy od
stadium w jakim dana osoba się znajduje. Niemniej jednak terapia
naturalna moim zdaniem powinna być pierwszym krokiem w leczeniu, na
podanie antydepresantów i sztucznych hormonów zawsze będzie czas.